Kaszubi ciągle w „swoich stronach” mówią różnie, ale staranna pisana odmiana języka od połowy XIX w. poddawana jest normalizacji. Język kaszubski literacki kształtował się - od Ceynowy poprzez Derdowskiego, młodokaszubów i zrzeszeńców - na podłożu gwar kaszubskich w utworach pisarzy kaszubskich, a współczesna kaszubszczyzna - dążąc do zaspokojenia potrzeb językowych wszystkich użytkowników - wykształciła odmianę artystyczną, religijna, publicystyczną i nawet naukową. Rozwijający się od ponad półtora wieku język pisany wykazuje już dziś znaczne znormalizowanie, mimo że norma językowa ciągle jest in status nascendi (tzn. ‘w trakcie powstawania’).